Fyrri athugun á stjórnunar- og eignatengslum hætt í framhaldi af úrskurði áfrýjunarnefndar samkeppnismála
Með úrskurði áfrýjunarnefndar samkeppnismála í máli nr. 3/2023, Brim hf. gegn Samkeppniseftirlitinu, var felld úr gildi ákvörðun Samkeppniseftirlitsins nr. 29/2023. Í þeirri ákvörðun voru lagðar dagsektir á Brim hf. til þess að knýja á um afhendingu gagna vegna athugunar á stjórnunar- og eignatengslum sjávarútvegsfyrirtækja. Hafði Samkeppniseftirlitið gert samning við matvælaráðuneytið sem tryggði fjármagn til verkefnisins.
Í úrskurði áfrýjunarnefndar er komist að þeirri niðurstöðu að það samræmist ekki því hlutverki sem Samkeppniseftirlitinu er fengið í samkeppnislögum sem sjálfstæðu stjórnvaldi að gera sérstaka samninga við stjórnvöld um einstakar athuganir. Jafnframt verði ekki talið að Samkeppniseftirlitið hafi heimild til að beita valdheimildum sínum vegna athugana sem að mati áfrýjunarnefndar er stofnað til með þeim hætti. Að því virtu var það niðurstaða nefndarinnar að ekki væru uppfyllt skilyrði til að leggja dagsektir á Brim.
Samkeppniseftirlitið ákvað að una úrskurði áfrýjunarnefndar. Af þeim sökum hefur Samkeppniseftirlitið slitið samningi sínum við matvælaráðuneytið, dags. 19. september 2022, sem skapaði eftirlitinu rekstrarlegt svigrúm til að ljúka umræddri athugun á þessu ári. Var samningnum slitið með bréfi, dags. 29. september síðastliðinn.
Þessu til samræmis gaf Samkeppniseftirlitið Fjársýslu ríkisins fyrirmæli um endurgreiðslu þeirra fjármuna sem það hafði fengið greidda á grundvelli samningsins. Hafa þeir fjármunir nú verið endurgreiddir.
Jafnframt hefur fyrirtækjum sem Samkeppniseftirlitið hafði kallað eftir upplýsingum frá, verið tilkynnt um að eftirlitið hefði hætt þeirri athugun á stjórnunar- og eignatengslum í íslenskum sjávarútvegi sem kynnt var á heimasíðu eftirlitsins 5. október 2022, sbr. upplýsingabeiðni til fyrirtækjanna frá apríl 2023.
Ný athugun
Eins og gerð er grein fyrir í tilkynningu á heimasíðu Samkeppniseftirlitsins, dags. 20. september sl., hefur Samkeppniseftirlitið í hyggju að hefja nýja athugun á stjórnunar- og eignatengslum sjávarútvegsfyrirtækja. Nánari ákvarðanir um fyrirkomulag þeirrar athugunar eða tímaáætlanir liggja ekki fyrir. Að öðru leyti vísast um þetta til fyrri tilkynningar.
Bakgrunnsupplýsingar:
Samkeppniseftirlitinu hafa borist beiðnir frá nokkrum fyrirtækjum í sjávarútvegi um eyðingu þeirra gagna sem aflað var í athuguninni. Í 1. mgr. 24. gr. laga um opinber skjalasöfn nr. 77/2014 er kveðið á um að óheimilt sé að ónýta eða farga nokkru skjali í skjalasöfnum þeirra aðila sem falla undir 1. eða 2. mgr. 14. gr. nema það sé gert á grundvelli samþykktar þjóðskjalavarðar, reglna skv. 23. gr. eða 2. mgr. 24. gr. laganna. Samkeppniseftirlitið aflaði sjónarmiða Þjóðskjalasafns um fyrirliggjandi beiðnir um eyðingu gagna. Þjóðskjalasafn upplýsti Samkeppniseftirlitið um að það væri afstaða þess að þrátt fyrir úrskurð áfrýjunarnefndar samkeppnismála nr. 3/2023 teldust umrædd gögn skjöl í skilningi 2. tl. 1. mgr. 2. gr. laga um opinber skjalasöfn og því ætti ákvæði 24. gr. sömu laga við um þau. Af því leiðir að Samkeppniseftirlitinu er óheimilt að eyða umræddum gögnum, nema fyrir liggi sérstakt samþykki þjóðskjalavarðar. Samkeppniseftirlitið hefur þessi mál til nánari skoðunar.
Samkeppniseftirlitið hefur hins vegar staðfest við viðkomandi fyrirtæki að það muni ekki í síðari athugunum byggja á gögnum eða upplýsingum sem afhent voru í tilefni af upplýsingabeiðni eftirlitsins, dags. 5. apríl 2023. Síðari athuganir á þessu sviði munu því byggja á nýrri gagnaöflun.